Bezsenność to jedno z najczęstszych zaburzeń snu, które może dotyczyć zarówno problemów z zasypianiem, jak i częstych wybudzeń w nocy. Jeśli trwa przez dłuższy czas, może prowadzić do zmęczenia, problemów z koncentracją i negatywnie wpływać na zdrowie. Jakie są główne przyczyny bezsenności?
1. Stres i nadmierne napięcie emocjonalne
✔ Nadmiar obowiązków, presja w pracy lub szkole i problemy osobiste mogą prowadzić do nadmiernej aktywności umysłowej przed snem.
✔ Stres powoduje podwyższone stężenie kortyzolu – hormonu stresu, który utrudnia zasypianie i powoduje częste wybudzenia.
✔ Martwienie się o brak snu również może nasilać problem i prowadzić do błędnego koła bezsenności.
2. Złe nawyki związane ze snem
✔ Nieregularne godziny kładzenia się spać i wstawania zaburzają rytm dobowy organizmu.
✔ Drzemki w ciągu dnia dłuższe niż 20–30 minut mogą powodować trudności z zasypianiem wieczorem.
✔ Korzystanie z ekranów telefonu, telewizora lub komputera przed snem hamuje produkcję melatoniny i pobudza mózg.
3. Niewłaściwa dieta i spożywanie pobudzających substancji
✔ Kofeina (kawa, herbata, napoje energetyczne) może utrzymywać się w organizmie nawet 6 godzin i zakłócać sen.
✔ Alkohol może powodować początkową senność, ale zaburza głęboką fazę snu, prowadząc do nocnych wybudzeń.
✔ Spożywanie ciężkostrawnych i tłustych potraw przed snem może powodować zgagę i dyskomfort.
4. Brak aktywności fizycznej lub nadmierny wysiłek przed snem
✔ Siedzący tryb życia może prowadzić do nadmiaru energii wieczorem, utrudniając zasypianie.
✔ Intensywny trening tuż przed snem pobudza organizm i może wydłużać czas potrzebny na zaśnięcie.
5. Nieodpowiednie warunki w sypialni
✔ Zbyt wysoka temperatura w pokoju (powyżej 20°C) może powodować dyskomfort i nocne wybudzenia.
✔ Hałas i światło mogą zakłócać naturalny rytm snu – warto używać zasłon zaciemniających i zatyczek do uszu.
✔ Niewygodny materac lub poduszka mogą powodować ból pleców i napięcie mięśniowe.
6. Zaburzenia hormonalne i problemy zdrowotne
✔ Niedobór melatoniny lub serotoniny może utrudniać regulację rytmu dobowego.
✔ Problemy z tarczycą (nadczynność tarczycy) mogą powodować nadmierne pobudzenie i utrudniać zasypianie.
✔ Przewlekłe bóle, np. migreny, bóle kręgosłupa czy choroby reumatyczne, mogą zaburzać jakość snu.
7. Leki i substancje wpływające na sen
✔ Niektóre leki, np. na nadciśnienie, astmę, depresję czy alergie, mogą mieć działanie pobudzające.
✔ Regularne stosowanie środków nasennych może prowadzić do uzależnienia i pogorszenia jakości naturalnego snu.
8. Problemy psychiczne – lęk i depresja
✔ Osoby z depresją często doświadczają bezsenności lub częstych wybudzeń w nocy.
✔ Lęk i napięcie mogą powodować gonitwę myśli, utrudniającą zasypianie.
9. Praca zmianowa i nieregularny tryb życia
✔ Praca nocna lub zmiany w grafiku pracy mogą zaburzać naturalny rytm snu i powodować problemy z zasypianiem w dni wolne.
✔ Podróże między strefami czasowymi (jet lag) mogą powodować czasowe trudności z przystosowaniem organizmu do nowego cyklu dobowego.
10. Starzenie się i zmiany w rytmie snu
✔ Z wiekiem zmienia się cykl snu – faza REM jest krótsza, a wybudzenia częstsze.
✔ Starsze osoby często śpią lżej i potrzebują mniej snu niż młodsze.
Bezsenność może mieć wiele przyczyn, od stresu i złych nawyków po problemy zdrowotne i hormonalne. Aby poprawić jakość snu, warto zidentyfikować i wyeliminować czynniki, które mogą go zaburzać. Regularny rytm dnia, zdrowa dieta, aktywność fizyczna i odpowiednie warunki w sypialni mogą znacząco pomóc w walce z bezsennością.
