Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) to metoda leczenia, która polega na uzupełnianiu poziomu hormonów (głównie estrogenów i progesteronu) w organizmie kobiety w okresie menopauzy. Jej celem jest złagodzenie objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, nocne poty czy wahania nastroju. Jednak decyzja o rozpoczęciu HTZ powinna być dobrze przemyślana i poprzedzona konsultacją z lekarzem, ponieważ terapia ta ma zarówno zalety, jak i pewne ryzyka.
Zalety HTZ
- Łagodzenie objawów menopauzy
- HTZ skutecznie redukuje uderzenia gorąca, nocne poty, drażliwość i problemy ze snem.
- Pomaga zmniejszyć suchość pochwy i inne dolegliwości związane z atrofią błony śluzowej pochwy.
- Ochrona zdrowia kości
- Terapia wspiera zdrowie kości i zmniejsza ryzyko osteoporozy, która często dotyka kobiety w okresie menopauzy.
- Poprawa jakości życia
- Dzięki zmniejszeniu objawów menopauzy kobiety odczuwają lepsze samopoczucie i większy komfort życia.
- HTZ może poprawić nastrój i funkcje poznawcze.
- Wpływ na zdrowie serca
- W niektórych przypadkach HTZ stosowana w początkowych latach menopauzy może wspierać zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
- Wsparcie libido i zdrowia seksualnego
- Terapia może pomóc w przywróceniu libido i poprawić komfort podczas współżycia.
Wady i ryzyka HTZ
- Zwiększone ryzyko zakrzepów krwi
- HTZ, szczególnie w formie doustnej, może zwiększać ryzyko zakrzepicy żylnej i zatorowości płucnej.
- Ryzyko nowotworów
- Badania wskazują, że długotrwałe stosowanie HTZ (szczególnie kombinacji estrogenów i progesteronu) może zwiększać ryzyko raka piersi oraz raka błony śluzowej macicy.
- Efekty uboczne
- Niektóre kobiety zgłaszają skutki uboczne, takie jak nudności, bóle głowy, obrzęki czy tkliwość piersi.
- Potencjalne ryzyko chorób serca
- U kobiet starszych lub tych, które zaczynają HTZ wiele lat po menopauzie, może zwiększać ryzyko chorób serca.
- Nieodpowiednia dla niektórych grup kobiet
- HTZ jest przeciwwskazana u kobiet z historią raka hormonozależnego, ciężkimi chorobami wątroby, zakrzepicą czy niekontrolowanym nadciśnieniem.
Rodzaje HTZ
- Terapia estrogenowa
- Zalecana dla kobiet, które przeszły histerektomię (usunięcie macicy).
- Terapia kombinowana (estrogeny i progesteron)
- Stosowana u kobiet, które nadal mają macicę, aby zmniejszyć ryzyko raka błony śluzowej macicy.
- Lokalne HTZ
- Kremy, żele, wkładki dopochwowe – skuteczne w leczeniu suchości pochwy i miejscowych objawów, bez wpływu na cały organizm.
- Formy terapii
- Doustne tabletki, plastry skórne, żele, implanty – wybór zależy od preferencji pacjentki i wskazań medycznych.
Kiedy warto rozważyć HTZ?
- Przy ciężkich objawach menopauzy, które znacząco obniżają jakość życia.
- Gdy występuje wysokie ryzyko osteoporozy i złamań, a inne metody profilaktyki są niewystarczające.
- W początkowej fazie menopauzy (do 10 lat po jej rozpoczęciu), kiedy ryzyko powikłań związanych z HTZ jest mniejsze.
Alternatywy dla HTZ
- Naturalne metody
- Fitoestrogeny (np. soja, siemię lniane), zioła (pluskwica groniasta, czerwona koniczyna).
- Aktywność fizyczna i zdrowa dieta.
- Leki niefarmakologiczne
- Preparaty na bazie ziół, witaminy D i wapń, leki wspierające układ kostny.
- Psychoterapia i techniki relaksacyjne
- Pomoc w radzeniu sobie z emocjonalnymi aspektami menopauzy.
Hormonalna terapia zastępcza może być skutecznym sposobem na złagodzenie objawów menopauzy i poprawę jakości życia. Decyzję o jej rozpoczęciu należy jednak podejmować indywidualnie, biorąc pod uwagę korzyści i ryzyko oraz uwzględniając historię medyczną pacjentki. Ważne jest również regularne monitorowanie stanu zdrowia w trakcie terapii. Dla kobiet, które nie chcą lub nie mogą stosować HTZ, dostępne są liczne alternatywne metody wsparcia organizmu w okresie menopauzy.
